Wat doe je als je wagenpark verouderd is, het budget beperkt en de vraag naar mobiliteit blijft groeien? Zorgpunt Waasland ging op zoek naar een duurzame én haalbare oplossing. Het resultaat? Een grootschalig project rond 100% elektrisch autodelen, in samenwerking met lokale besturen en partners uit de regio.
Duurzaam op weg met Zorgpunt Waasland
Tjeu Van Diessen, algemeen directeur van Zorgpunt Waasland, legt uit:
Ons wagenpark bestaat uit ongeveer vijftig voertuigen: bestelwagens, wagens voor rolstoelvervoer en dienstwagens voor ondersteunende diensten. Daarnaast beschikt bijna elke voorziening over een kleinere wagen om bewoners naar afspraken te begeleiden en zodat medewerkers zich kunnen verplaatsen naar een vergadering of vorming. Deze voertuigen rijden gemiddeld slechts 4000 km per jaar en staan het grootste deel van de tijd stil. Toch hebben we nog steeds een tekort aan wagens.
Ons wagenpark is grotendeels verouderd en in veel diensten is er een tekort aan wagens. Extra financiële middelen voor nieuwe voertuigen zijn er niet, laat staan voor elektrificatie van het wagenpark. Dit, gecombineerd met onze focus op duurzaamheid, bracht ons bij de oplossing van 100% elektrisch autodelen.
In november 2022 startten onze thuis- zorgdiensten met een proefproject voor autodelen via Cambio. De evaluatie door de gebruikers was bijzonder positief: de wagens waren schoon, voldoende beschikbaar en het reservatiesysteem bleek gebruiksvriendelijk. Maar de afstand tot de wagens was soms een uitdaging.
Binnen onze organisatie vonden ondertussen inspiratiemomenten plaats rond ecologische duurzaamheid voor leidinggevenden en medewerkers. Een thema dat naar voren kwam, was de wens van medewerkers om dienstwagens buiten werktijd te kunnen delen. Onze eigen wagens komen daar niet voor in aanmerking, aangezien de implementatie van de benodigde software te duur is. Omdat wij voldoende plaats hebben op onze campussen, werd de opdracht gegeven om te bekijken of we autodeelwagens op onze parkings konden plaatsen.
Samenwerking met Waasland Klimaatland en partnergemeenten
In eerste instantie gingen we in gesprek met de duurzaamheids- en mobiliteitsambtenaars van onze vier partnergemeenten (Zwijndrecht, Sint-Niklaas, Beveren en Kruibeke) om hun visie op autodelen en elektrisch rijden te verkennen. Deze afstemming raden we iedereen aan, want de stad of gemeente kan voor elke zorgorganisatie een belangrijke partner zijn voor de opstart van autodelen.
De besturen hebben elk hun eigen visie en aanbod, maar we kwamen uit op een gemene deler: de autodeelwagens van AutoPartners Share (APS). Het aanbod van APS kwam er dankzij een raamovereenkomst van Waasland Klimaatland, een initiatief van Interwaas voor de Wase besturen. Eén partner voor de hele regio maakt het voor ons als organisatie een stuk eenvoudiger en dus kozen we voor APS.
APS biedt 100% elektrisch autodelen, wat ons erg aansprak, ook al realiseren we ons dat elektrisch rijden voor velen nieuw en soms wat spannend is. Deze overstap vroeg dan ook echt om een andere mindset.
De laadpalen worden geïnstalleerd door Fluvius en Engie. De doorlooptijd is lang en vertraagt het project, maar omdat zij het alleenrecht hebben op het plaatsen van laadpalen op openbaar domein, kunnen we niet anders. De aanvraag verliep in de ene gemeente via de mobiliteitsambtenaar, in een andere via de duurzaamheidsambtenaar of de autodeelpartner. Goede afstemming met lokale gemeentelijke partners is dus aan te raden, want de aanpak verschilt sterk per gemeente.
Zorgpunt Waasland schakelt een versnelling hoger
APS had al zo’n 20 wagens in het Waasland en Zorgpunt Waasland bestelde er 11 bij, die bij verschillende voorzieningen worden geplaatst: vijf in Beveren, drie in Sint-Niklaas, twee in Zwijndrecht en één in Kruibeke.
We betalen per wagen een maandelijkse forfaitaire bijdrage. Dit is handig: we hoeven zelf niet te investeren in voertuigen en er zijn geen onderhouds-, reparatie- of laadkosten. De wagens worden tweemaal per maand gereinigd, zodat onze medewerkers geen extra werk hebben. Betalen voor gebruik in plaats van eigenaarschap is een kenmerk van circulariteit dat binnen onze organisatie duidelijk als voordeel wordt ervaren.
De wagens staan klaar, maar worden pas geplaatst als de laadpalen ook operationeel zijn. Op dit moment is dat nog maar voor vier parkeerplaatsen het geval. Toch zetten we al in op sensibilisering, want omdenken naar autodelen vergt wel wat aanpassing. Op ons intranet is een projectpagina voor medewerkers, maar toch krijgen we nog heel veel vragen van verantwoordelijken en medewerkers. Zoals bij elk veranderingsproject moet daar voldoende aandacht voor zijn en we zetten er dan ook extra op in.
Om het autodelen succesvol uit te dragen, hebben we ambassadeurs binnen onze organisatie, zoals onze dienstencentrumleiders. Samen met hen organiseerden we infosessies die Interwaas en onze partnergemeenten extra onder de aandacht brachten. Deze sessies waren niet enkel bedoeld voor onze medewerkers, maar ook voor buurtbewoners, bewoners van onze assistentiewoningen en bezoekers van het dienstencentrum. Iedereen kreeg de kans om de wagens uit te proberen: zelf in de auto stappen, knopjes testen, laadkabel losmaken en weer aansluiten ... Het helpt om de volgende keer zelf de stap te zetten.
Streven naar klimaatneutrale mobiliteit
Onze visie is: ‘De referentie zijn in zorg voor mens en maatschappij’. ‘Zorgen voor’ betekent ook duurzaam omgaan met elkaar en met onze omgeving. Dat zit in de natuur van onze organisatie. Dienstverplaatsingen met de auto doen we enkel als het nodig is. En die noodzakelijke verplaatsingen gebeuren klimaatneutraal zonder CO2-uitstoot. Met dit engagement behaalden we de certificering Baanbrekende Werkgever 2024.
Kennis delen en inspiratie opdoen is belangrijk, daarom zijn wij ook actieve partner van de Green Deal Duurzame Zorg, onder andere voor het onderdeel mobiliteit. We engageren ons inmiddels ook voor de Green Deal Deelmobiliteit en Wonen. Via deze kennisdeelnetwerken lichten we ons project toe en promoten we autodelen voor zorginstellingen.
Binnen onze organisatie hebben we verschillende werkgroepen rond duurzaamheid, de TreD’s (Trekkersgroepen Duurzaamheid). De TreD Mobiliteit ontwikkelde een communicatieplan voor 2024 en publiceerde op regelmatige basis interviews en initiatieven om duurzame mobiliteit onder de aandacht te brengen. Gebruikers van autodelen vertelden over de voor- en nadelen ervan.
De uitrol van ons project 100% elektrisch autodelen loopt nog en vraagt ook de komende maanden veel aandacht. We monitoren het gebruik, zetten in op extra sensibilisering en ondersteunen via onze dienstencentra. Indien nodig kunnen de wagens verplaatst worden naar een andere locatie. Voor zo’n beslissingen is het op dit moment nog te vroeg, maar goede coördinatie en communicatie zijn hierbij essentieel.
Waar willen we naartoe?
Ons doel is de wagens zoveel mogelijk te delen met mensen buiten onze organisatie. Momenteel zijn de wagens tijdens kantooruren niet geblokkeerd in het reservatiesysteem. Dat lijkt niet meteen nodig: reservaties kunnen ruim op tijd gemaakt worden en het aanbod van autodeelwagens blijft ook uitbreiden.
Hoe mooi zou het zijn als een grootouder tegen zijn kleinkind kan zeggen: ‘Autodelen? Ja, dat doe ik al een tijdje! Zal ik je wegwijs maken?’
Al onze 1650 medewerkers kregen een zakelijke account om dienstverplaatsingen tijdens de werkuren te kunnen doen en een privéaccount waaraan ze zelf nog een kredietkaart of prepaidkaart moeten toevoegen. We zijn ervan overtuigd dat we met onze schaalgrootte in de regio een belangrijke stimulans kunnen geven aan het gebruik van 100% elektrisch autodelen, niet alleen door onze medewerkers, maar ook door onze bewoners en bezoekers van onze voorzieningen.
Of het project voor het Zorgpunt Waasland financieel gunstig zal zijn, hangt af van het medegebruik door medewerkers, buren en andere organisaties. In elk geval is het een personeelsvoordeel dat elektrisch rijden zeer betaalbaar maakt.
Zorgpunt Waasland stelt zich voor
Zorgpunt Waasland is een openbare zorgvereniging actief in Beveren, Kruibeke, Sint-Niklaas en Zwijndrecht. Vanaf 1 januari 2025 komt ook Sint-Gillis-Waas daarbij. Als een van de grotere spelers in de zorg in Vlaanderen bieden we gegarandeerd ondersteuning en zorg op maat, op elk moment en in elke levensfase.
Onze negen dienstencentra brengen mensen samen. In onze assistentieflats en ouderenwoningen wonen 65-plussers zelfstandig en comfortabel. Met zorg aan huis, ook ’s avonds en in het weekend, kunnen zieke mensen, mensen met een beperking en ouderen thuis blijven wonen in combinatie met dagopvang of kortverblijf. Als thuisblijven niet meer mogelijk is, bieden onze woonzorgcentra en ons home voor mensen met een beperking een warme thuis met zorg op maat.
Wij staan voor kwaliteit, integriteit, zorgzaamheid, klantgedrevenheid, innovatie en samenwerking, elke dag opnieuw, met 1800 collega’s en meer dan 600 vrijwilligers.