Hier vind je alle vragen en antwoorden voor sociale ondernemingen over CSRD, ESG, VSME,... Bijvoorbeeld: wat is de impact voor jouw organisatie? En hoe ga je ermee aan de slag?
Q&A duurzaamheidsrapportering voor sociale ondernemingen
Wat is duurzaamheidsrapportering?
Van ondernemingen wordt verwacht dat ze niet enkel over hun financiële kerncijfers (jaarrekening) transparant rapporteren, maar ook over niet-financiële gegevens die een zicht geven op de mate waarin de onderneming bijdraagt aan een duurzame ontwikkeling. Deze gegevens worden meestal in drie groepen ingedeeld: ecologische, sociale en bestuurlijke gegevens. Vandaar dat ook wel eens over ESG-rapportering gesproken wordt waarbij de afkorting op de Engelse indeling slaat: environmental, social and governance.
De gevraagde gegevens hebben niet enkel betrekking op de onderneming in strikte zin, maar op de hele keten waarbinnen de onderneming functioneert. Zo moet een onderneming bijvoorbeeld ook de activiteiten van haar leveranciers in kaart brengen om te vermijden dat ondernemingen onduurzame activiteiten zouden verplaatsen naar onderaannemers of leveranciers.
Waarom vraagt de regelgever duurzaamheidsrapportering?
De Europese Unie streeft een duurzame ontwikkeling na, d.w.z. een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen.
Om dit te kunnen waarmaken, moet er een onderscheid kunnen gemaakt worden tussen economische acties en actoren die een duurzame ontwikkeling bevorderen en acties die een duurzame ontwikkeling verhinderen. Dit vereist een betrouwbare analyse van de impact van ondernemingen en hun activiteiten. De verschillende regels m.b.t. duurzaamheidsrapportering leggen op hoe die analyse moet gebeuren en hoe en aan wie over die analyse moet gerapporteerd worden.
Welke inzichten leveren duurzaamheidsrapporten op?
Voor de onderneming:
Je maakt een 360-gradenanalyse van je onderneming op het vlak van ESG. Je koppelt hieraan de zogenaamde dubbele materialiteitsanalyse. Dit betekent dat je vanuit twee perspectieven gaat kijken wat belangrijk is voor jouw onderneming:
- Welke impact hebben de activiteiten van je onderneming op mens en omgeving?
- Welke ESG-risico’s brengen straks misschien een financiële kost met zich mee, en welke duurzaamheidsgerelateerde opportuniteiten heb je momenteel nog niet op je radar?
Dit kan je helpen om onderbouwde en toekomstgerichte strategische keuzes te maken.
Voor de consument:
De rapporteringen maken het mogelijk om een onderscheid te maken tussen ondernemingen die hun negatieve impact willen verkleinen en hun positieve willen vergoten ten opzichte van ondernemingen die dit niet doen, maar wel beweren het te doen (= greenwashing). Zo kan je bewuste keuzes maken als consument.
Voor de overheid:
Je kan aan de hand van deze rapporten een beleid uitwerken dat positieve impact beloont (bv. toegang tot subsidies) en negatieve impact ontmoedigt (bv. via correctiemechanismen bij import of boetes).
Wie moet verplicht rapporteren?
Er zijn verschillende regels voor verschillende doelgroepen:
- CSRD: corporate sustainable reporting directive: rapporteringsverplichting voor grote ondernemingen.
- NFDR: non-financial disclosure regulation: idem, voorloper van de CSRD die vervangen wordt door de CSRD.
- CSDDD: corporate sustainability due diligence directive: rapporteringsverplichtingen voor grote multinationale ondernemingen.
- SFDR: sustainable finance disclosure regulation: rapporteringsverplichting voor banken en financiële instellingen.
Kortom: op dit moment zijn financiële instellingen en grote ondernemingen verplicht om hun duurzaamheidsrapportage op te maken en te laten auditeren. Deze groep zal stelselmatig uitgebreid worden waarbij de grootte van de onderneming leidend is. De grootte van de onderneming bepaalt dus het moment waarop de verplichting voor de onderneming ingaat.
Welke verplichtingen gelden voor sociale ondernemingen?
Strikt juridisch: geen. België heeft bij de omzetting van de CSRD ervoor gekozen om enkel bij vennootschappen en niet bij verenigingen en stichtingen de niet-financiële rapporteringsverplichtingen uit de CSRD op te nemen.
Welke impact mogen sociale ondernemingen toch verwachten?
Ook al is er geen juridisch bindende verplichting voor sociale ondernemingen, toch zullen ze indirect impact ervaren hiervan. Ze zullen namelijk bevraagd worden door banken en CSRD-plichtige bedrijven waarmee ze een zakelijke relatie hebben omdat die banken en CSRD-plichtige ondernemingen ook over de duurzaamheid van hun klanten, leveranciers, … moeten rapporteren.
De grootte van die vragenlijsten en de diversiteit ervan zullen in de praktijk bepalen hoe groot de impact is voor sociale ondernemingen. Voor de grootte: zie de vraag 'Hoe heeft de regelgever die impact op sociale ondernemingen begrensd?' Voor de diversiteit: zie de vraag 'Hoe helpt federatie X en/of Verso om die impact te beperken?'
Hoe heeft de regelgever die impact op sociale ondernemingen begrensd?
Europa heeft naast de gestandaardiseerde vragenlijsten voor wie onder de rapporteringsverplichting valt, ook veel beperktere standaarden ontwikkeld die als leidraad kunnen dienen voor wie er niet onder valt. Voor sociale ondernemingen is dat de VSME, de standaard voor vrijwillige rapportering. Deze heeft maar een fractie van de omvang van de CSRD-standaarden.
België heeft bij de omzetting ervoor gekozen om in de wet op te nemen dat er aan ondernemingen zonder verplichting nooit meer mag gevraagd worden dan de VSME.
Hoe helpt Ecoswitch sociale ondernemingen structureel om die impact te beperken?
Ondanks de limiet op de gevraagde informatie (=VSME) kunnen de vele vragenlijsten die er telkens anders zullen uitzien een stevige administratieve impact hebben. Daarom hebben we in samenwerking met stakeholders aan de zijde van de informatievragers (banken, CSRD-plichtige ondernemingen) en aan de zijde van de bevraagden (sociale ondernemingen, winstgedreven KMO's, …) gezocht naar een werkwijze die deze impact sterk reduceert. Dit proces is nog lopende, maar de gedeelde doelen zijn wel duidelijk: we willen een ESG-dataplatform creëren waar de nodige data (begrensd door VSME) van iedere bevraagde onderneming in kan opgeslagen en geraadpleegd worden. Febelfin (federatie van banken en investeringsmaatschappijen) is de trekker en Isabel de uitvoerder.
Hoe helpt Ecoswitch sociale ondernemingen individueel om die impact te beperken?
Ondanks de inspanningen om zoveel mogelijk data vanuit bestaande bronnen binnen te trekken in het ESG dataplatform (zie vraag 'Hoe helpt Ecoswitch sociale ondernemingen structureel om die impact te beperken?') zal iedere onderneming individueel gegevens moeten bijeenbrengen en verwerkingen uitvoeren zoals de omzetting van activiteiten en processen in CO2-uitstoot. We hebben hiervoor een specifiek opleidingstraject ontwikkeld dat sociale ondernemingen begeleidt en zoveel mogelijk ontzorgt bij het hele traject.